Rhestr atodiaid Esperanto
Mae'r rhestr hon wedi'i thynnu o Geiriadur Esperanto/Kimra Vortaro, J.C. Wells, 1985, Llundain: Group Five.
1. Rhagddodiaid
bo/ perthynas drwy briodas: patro tad, bopatro tad-yng-nghyfraith
dis/ gwahanu: ĵeti taflu, disĵeti lluchio (o gwmpas)
ek/ dechrau, neu weithrediad am foment: iri mynd, ekiri cychwyn; brili llewyrchu, ekbrili fflachio
eks/ cyn-: urbestro maer, eksurbestro cyn-faer
ge/ y ddau ryw ynghyd: onklo ewythr, geonkloj ewythr a modryb
mal/ y gwrthwyneb: riĉa cyfoethog, malriĉa tlawd; fermi cau (a.), malfermi agor
mis/ yn gam, o chwith: kompreni deall, miskompreni camddeall
pra/ pellter mewn amser neu berthynas: historio hanes, prahistorio cynhanes; nepo ŵyr, pranepo gorwyr
re/ dychweliad, neu ail-wneud: veni dod, reveni dod yn ôl, dychwelyd; konstrui adeiladu, rekonstrui ailadeiladu
2. Olddodiaid
aĉ/ ansawdd isel: viro gŵr, dyn, viraĉo cnaf; domo tŷ, domaĉo hofel
ad/ parhad gweithred: pafo ergyd, pafado saethiad; salti neidio, saltado dal ati i neidio, parhau i neidio
aĵ/ y peth, nid y syniad: necesa angenrheidiol, necesaĵoj angenrheidiau; segi llifio, segaĵo blawd llif; hefyd cig anifail: ŝafido oen, ŝafidaĵo cig oen
an/ aelod neu frodor: klubo clwb, klubano aelod clwb; vilaĝo pentref, vilaĝano pentrefwr; Kristo Crist, kristano Cristion
ar/ casgliad o bethau, cyfundeb: arbo coeden, arbaro coedwig; homo dyn, bod dynol, homaro dynolryw
ebl/ posibilrwydd: credu, kredebla credadwy, y gellir ei gredu; mezuri mesur, nemezurebla anfesuradwy
ec/ ansawdd: amiko cyfaill, amikeco cyfeillgarwch; blanka gwyn, blankeco gwynder
eg/ ehangu, mwyhau: bona da, bonega rhagorol; domo tŷ, domego plas
ej/ lle penodol: lerni dysgu, lernejo ysgol; kuiri coginio, kuirejo cegin
em/ tuedd: babili clebran, babilema clepgar, siaradus; kredi credu, kredema hygoelus
end/ gorfod: pagi talu, pagenda taladwy, dyledus
er/ gronyn, un o gasgliad: pano bara, panero briwsionyn; sablo tywod, sablero tywodyn
estr/ arweinydd, pen: ŝipo llong, ŝipestro capten; stacio gorsaf, staciestro gorsaf-feistr
et/ lleihau: libro llyfr, libreto llyfryn; varma cynnes, varmeta claear, llugoer
i/ enw gwlad (= ail ystyr uj/): anglo Sais, Anglio Lloegr
id/ epil, hanfod: kato cath, katido cath fach; birdo aderyn, birdido cyw aderyn
ig/ achosi, peri: bela prydferth, beligi prydferthu; kreski tyfu (c.), kreskigi tyfu (a.)
iĝ/ dyfod yn, troi yn: riĉa cyfoethog, riĉiĝi ymgyfoethogi; sufoki tagu (a.), sufokiĝi tagu (c.), ymdagu
il/ erfyn, offeryn: ŝlosi cloi, ŝlosilo allwedd; kombi cribo, kombilo crib
in/ y rhyw fenywaidd: onklo ewythr, onklino modryb; ĉevalo ceffyl, ĉevalino caseg
ind/ teilyngdod: memori cofio, memorinda gwerth ei gofio; laŭdi moli, canmol, laŭdinda canmoladwy, teilwng o glod
ing/ daliedydd rhywbeth: glavo cleddyf, glavingo gwain; kandelo cannwyll, kandelingo canhwyllbren
ism/ athrawiaeth, neu ymddygiad nodweddol: komuna cyffredin, komunismo comiwnyddiaeth; magneto magnet, magnetismo magnetedd
ist/ crefftwr; un celfydd, naill ai'n brofesiynol neu yn amatur: dento dant, dentisto deintydd; kanti canu, kantisto canwr
obl/ rhif plyg, lluosrif: du dau, duobla deublyg, dwbl; tri tri, trioble yn driphlyg
on/ ffracsiwn, rhanrif: du dau, duono hanner; dek deg, dekono degfed ran
op/ rhif cynnul: du dau, duope bob yn ddau; kvar pedwar, kvaropo pedwarawd
uj/ 1 cynhwysydd: mono arian, monujo pwrs; knedi tylino, knedujo cafn tylino; 2 gwlad: kimro Cymro, Kimrujo Cymru; 3 planhigyn ffrwytho: pomo afal, pomujo coed afalau
ul/ person, un â nodwedd arbennig: riĉa cyfoethog, riĉulo gŵr goludog; bela hardd, belulino merch hardd
um/ olddodiad amhendant, heb ystyr arbennig: plena llawn, plenumi cyflawni; plando gwadn troed, plandumo gwadn esgid; kruco croes, krucumi croedhoelio; varma cynnes, malvarmumi cael annwyd
Ceir dau olddodiad ffurfdroadol hefyd, sef -ĉj/ (gwrywaidd) a -nj/ (benywaidd), a ddefnyddir i ffurfio enwau personol cryno, anwesol. Gellir eu hychwanegu i ran ddechreuol yr enw: Vilhelmo Gwilym, Vilĉjo Wil; Sofia Sophia, Sonjo Sonia. Yn yr un dull ffurfir hefyd paĉjo, panjo oddi wrth patr/o, -ino tad, mam.
Eglurir yr olddodiaid rhangymeriadol -ant, -at-, -int-, -it-, -ont-, -ot- yn y Gramadeg.
Terfyniadau gramadegol
-a ansoddair: rapida cyflym, telefona yn ymwneud â theliffôn
-as berf, amser presennol: mi rapidas rydw i'n brysio; li telefonas mae e'n ffonio
-e adferf: rapide yn gyflym, telefone gyda'r ffôn
-i berf, modd annherfynol (berfenw): rapidi brysio, telefoni ffonio
-is berf, amser gorffennol: mi rapidis brysiais, li telefonis ffoniodd
-j lluosog: rapidaj laboroj gweithiau cyflym, telefonoj ffonau
-n cyflwr gwrthrychol: fari rapidan laboron gwneud gwaith cyflym, aĉeti telefonon prynu ffôn
-o enw: rapido cyflymder, telefono ffôn
-os berf, amser dyfodol: mi rapidos byddaf yn brysio, li telefonos fe fydd e'n ffonio
-u berf, modd gorchmynnol: rapidu brysiwch, li telefonu gadewch iddo ffonio, ffonied
-us berf, modd amodol: mi rapidus byddwn yn brysio, brysiwn, li telefonus fe ffoniai